Współczesna sieć rzeczna województwa łódzkiego sięga czasów interglacjału wielkiego, ok. 400–300 tys. lat temu, kiedy to ustalił się odpływ wód ówczesnymi rzekami na północ. W regionie łódzkim są to południkowe odcinki obecnej Warty i Pilicy.

W dorzeczu Warty zachowało się kilkanaście ciekawych zabytków, jakimi są młyny wodne. Początkowo pracowały napędzane siłą płynącej wody, następnie silnikami elektrycznymi.

Przez wschodnią część województwa łódzkiego płynie Pilica, najdłuższy lewy dopływ Wisły. To rzeka, której jest poświęcony skansen. Są tutaj gromadzone zabytki z obszarów nadpilickich. Skansen Rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim powstał dzięki pasjonatom, którzy „z niczego” stworzyli wielką atrakcję turystyczną regionu.

Północna część województwa łódzkiego to obszar Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej, płaski, o żyznych glebach (mady, czarne ziemie) i bardzo małej lesistości (2–3%). Należy do obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000.